สพฺเพสํ อุปปชฺชนฺตานํ ปวตฺเต จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ อรูเป ผลสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติ ทุกฺขสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติฯ

[93] (ก) ยสฺส สมุทยสจฺจํ น นิรุชฺฌติ ตสฺส มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌตีติ?

มคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ เตสํ สมุทยสจฺจํ น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ตณฺหาวิปฺปยุตฺตมคฺควิปฺปยุตฺตจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ สมุทยสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ น นิรุชฺฌตีติ?

ตณฺหาย ภงฺคกฺขเณ เตสํ มคฺคสจฺจํ น นิรุชฺฌติ, โน จ เตสํ สมุทยสจฺจํ น นิรุชฺฌติฯ สพฺเพสํ จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ มคฺควิปฺปยุตฺตตณฺหาวิปฺปยุตฺตจิตฺตสฺส ภงฺคกฺขเณ นิโรธสมาปนฺนานํ อสญฺญสตฺตานํ เตสํ มคฺคสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติ สมุทยสจฺจญฺจ น นิรุชฺฌติฯ

(ง) ปจฺจนีกโอกาโส

[94] ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ น นิรุชฺฌติ…เป.…ฯ

(จ) ปจฺจนีกปุคฺคโลกาสา

[95] ยสฺส ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ น นิรุชฺฌติ…เป.…ฯ

(ยสฺสกมฺปิ [ยสฺสกมฺปิ ยตฺถกมฺปิ (สี. สฺยา.)] ยสฺสยตฺถกมฺปิ สทิสํ, ยสฺสยตฺถเกปิ นิโรธสมาปนฺนานนฺติ เจตํ น กาตพฺพํ)ฯ

(2) อตีตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[96] ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิตฺถ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิตฺถาติ? อามนฺตาฯ

(ยถา อุปฺปาทวาเร อตีตา ปุจฺฉา อนุโลมมฺปิ ปจฺจนีกมฺปิ วิภตฺตา เอวํ นิโรเธปิ วิภชิตพฺพา, นตฺถิ นานากรณํ)ฯ

(3) อนาคตวาโร

(ก) อนุโลมปุคฺคโล

[97] (ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

อคฺคมคฺคสมงฺคีนํ อรหนฺตานํ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ [ปฏิลภิสฺสนฺติ ตสฺส จิตฺตสฺส อุปฺปาทกฺขเณ (สี. สฺยา.) อุปฺปาทวาเร ปน ปาฐนฺตรํ นตฺถิ] เตสํ ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติฯ อิตเรสํ เตสํ ทุกฺขสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติ สมุทยสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน…เป.…? อามนฺตาฯ

(ก) ยสฺส ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

อคฺคมคฺคสฺส ภงฺคกฺขเณ อรหนฺตานํ เย จ ปุถุชฺชนา มคฺคํ น ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติฯ อคฺคมคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เย จญฺเญ มคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ ทุกฺขสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติ มคฺคสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน…เป.… ฯ อามนฺตาฯ

[98] (ก) ยสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

เย ปุถุชฺชนา มคฺคํ น ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติฯ เย มคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ สมุทยสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติ มคฺคสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) ยสฺส วา ปน มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?

อคฺคมคฺคสฺส อุปฺปาทกฺขเณ ยสฺส จิตฺตสฺส อนนฺตรา อคฺคมคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ มคฺคสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ, โน จ เตสํ สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติฯ เย มคฺคํ ปฏิลภิสฺสนฺติ เตสํ มคฺคสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติ สมุทยสจฺจญฺจ นิรุชฺฌิสฺสติฯ

(ข) อนุโลมโอกาโส

[99] ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ…เป.…ฯ

(ค) อนุโลมปุคฺคโลกาสา

[100] ยสฺส ยตฺถ ทุกฺขสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสติ ตสฺส ตตฺถ สมุทยสจฺจํ นิรุชฺฌิสฺสตีติ?